Çocukluk Çağı Akut Gastroenteritlerinde Salmonella (Non Tifoidal Salmonella) ve Shigella Sıklığı, Antibiyotik Direnci ve Serotiplendirme
No Thumbnail Available
Files
Date
2003
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Poliklinik leri ve Acil Servisine Ocak 2001 - Aralık 2002 tarihleri arasında gelen, öyküsü 15 günden kısa olan, akut ishal yakınmasıyla başvuran ve akut gastroenterit ön tanısı alan ayaktan ya da yatarak izlenen, 0 - 16 yaşları arasındaki hastalardan dışkı mikroskobisi ve dışkı kültürü istendi. Bu örnekler, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Mikrobiyoloji Laboratuvarı nda incelendi. Toplam 1335 dışkı kültüründen 44ünde (% 3.3) non tifoidal Salmonella (NTS), 132 sinde (% 9.8) Shigella türü bakteri üredi. Dışkı kültüründe NTS ve Shigella üremesi olan hastaların klinik bilgileri, aileleri ile konuşularak ve dosya bilgilerinden yararlanılarak, önceden oluşturulmuş sabit soru formları doldurularak elde edildi. Dışkı, direkt mikroskobinin ardından yuvarlak uçlu metal özelerle Salmonella ve Shigella bakterileri için seçici ve ayırt edici olan MacConkey agar ve Salmonella Shigella (SS) agara ekildi. Ekimi yapılmış olan plaklar 24 saat etüvde inkübe edildi. Her iki besiyerinde de laktoz negatif olan koloniler Salmonella ve Shigella şüphesiyle biyokimyasal tanımlama için değerlendirmeye alındı. Biyokimyasal tanımlama için, (1) TSI besiyeri (Triple Sugar Iron) (üç şekerli demirli agar), (2) LIA besiyeri (Lysine Iron Agar) (lizinli-demirli agar), (3) Crystensen üre agar besiyeri, (4) Simons sitrat agar besiyeri, (5) buyyon ve (6) hareket besiyerleri kullanıldı. Biyokimyasal tanımlama için ekim işlemlerinin yapıldığı besiyerleri 18 saat süresince etüvde inkübe edildi ve daha sonra değerlendirildi. Biyokimyasal değerlendirme sonucunda Salmonella olduğu düşünülen koloniler Salmonella polivalan-O-antiserumuyla süspanse edildi ve aglutinasyon oluştuğunda tür tayini için ayrıldı. Salmonella suşlarının tür tayininde, somatik O ve kirpik H antijenlerinin antiserumları kullanılarak lam aglutinasyonu yapılarak Kauffmann - White şemasındaki antijenik formüllerine uygun olarak adlandırıldı. Biyokimyasal değerlendirme sonunda; Shigella olduğu düşünülen koloniler anti-serumlarla aglutinasyon işlemine alındı. Bu işlem için, TSI besiyerinin yüzeyinden alınan koloniler bir lam üzerinde süspanse edildikten sonra antiserumlarla karşılaştırılarak aglutinasyon verenler Shigella olarak tanımlandı. Non tifoidal Salmonella ve Shigella türü bakteri tanısı konan suşlar, Kirby - Bauer disk diffüzyon yöntemiyle antimikrobiyal duyarlılık deneyine alındı. Ampisilin, TMP - SMZ, sefalotin, sefiksim, siprofloksasin, streptomisin, kloramfenikol, tetrasiklin ve NTS suşları için ek olarak seftriakson diskleri ile duyarlılık araştırıldı. Disklerin etrafında oluşan önlenim (üreme olmayan) zonlarının çapları milimetre olarak ölçüldü ve NCCLS (National Committee for Clinical Laboratory Standards) çizelgesine göre duyarlı veya dirençli olarak değerlendirildi. Dışkı kültüründe NTS ve Shigella üremelerine yılın hemen her döneminde rastlandı, ancak yaz ve sonbahar aylarında (temmuz - ağustos -eylül - ekim) daha sık görüldüğü saptandı. Dışkı kültüründe üremesi olan çocuk hastaların klinik bulguları değerlendirildi. Dışkı kültüründe NTS üreyen çocuk hastalardan 15 i (% 36.6) kız, 26 sı (% 63.4) erkekti. Çocukların yaşları 61.6 α 48 ay (3 ay - 16 yaş), ortanca 48 aydı. Hastalardan 10 u 2 yaş ve altında (% 24.3), 6 sı da 1 yaş ve altında (% 14.6) idi. Hastalardan % 90.2 sinde ateş, % 70.7 sinde kusma, % 61 inde karın ağrısı, % 12 sinde dehidratasyon bulguları ve % 2.4 ünde febril konvülziyon saptandı. İshal süresi ortalama 2.2 α 1.4 gündü. Hastalar ortalama 3.7 α 3.6 kez / gün kusmuştu. Dışkılama sıklığı ortalama 6.2 α 5.0 kez / gün idi, hastaların % 19.5 unda dışkıda kan görülürken, % 81 i sulu dışkılama tarif etmekteydi. Dışkıların mikroskobik incelemesinde 17 hastada (% 41.5) lökosit, 1 hastada (% 2.4) eritrosit, 14 hastada ise lökosit ve eritrosit (% 34.1) birlikte görüldü. Tiplendirilmesi yapılan 41 adet NTS suşunun 28 i (% 68.2) S. enteritidis, 7 si (% 17.1) S. typhimurium, 3 ü (% 7.3) S. irumu, 3 ü (% 7.3) S. paratyphi B bulundu. Toplam 44 Salmonella suşunda 10 (% 23) ampisilin, 4 (% 9) trimetoprim - sülfometaksazol, 6 (% 14) kloramfenikol, 7 (% 16) tetrasiklin, 7 (% 16) streptomisin, 3 (% 7) sefalotin, 2 (% 5) sefiksim direnci saptandı. Araştırmamızdaki NTS suşlarında seftriakson ve siprofloksasine karşı dirençle karşılaşılmadı. Dışkı kültüründe Shigella üreyen çocuk hastalardan 58i (% 43.9) kız, 74 i (% 56.1) erkekti. Çocukların yaşları 74.2 α 38.8 ay (2 ay- 16 yaş), ortanca 72 aydı. Hastalardan 12 si 2 yaş ve altında (% 9.1), 6 sı da 1 yaş ve altında (% 4.5) idi. Hastalardan % 91.7 sinde ateş, % 65.9 unda kusma, % 87.5 inde karın ağrısı, % 21.2' sinde dehidratasyon bulguları ve % 2.3 ünde febril konvülziyon saptandı. İshal süresi ortalama 1.9 α 1.8 gündü. Hastalar ortalama 3.1 α 2.0 kez / gün kusmuştu. Dışkılama sayısı ortalama 6.9 α 4.9 kez / gün idi, hastaların % 39.4 ünde dışkıda kan görülürken, % 90 ı sulu dışkılama tarif etmekteydi. Dışkıların mikroskobik incelemesinde 119 hastada (% 90.1) lökosit, 78 hastada (% 59.1) hem eritrosit hem de lökosit görüldü. Tiplendirmesi yapılan 132 adet Shigella suşunun 122' sinin S. sonnei (% 92.4), 10 unun (% 7.6) S. flexneri olduğu saptandı. Toplam 132 Shigella suşunda 24 (% 18.1) ampisilin, 92 (% 69.6) trimetoprim - sülfometaksazol, 11 (% 8.3) kloramfenikol, 109 (% 82.5) tetrasiklin, 124 (% 93.9) streptomisin, 5 (% 3.7) sefalotin direnci saptandı. Araştırmamızdaki Shigella suşlarında sefiksim ve siprofloksasine karşı dirençle karşılaşılmadı. Shigella suşlarının serogruplara göre antibiyotik direnci karşılaştırıldığında S. flexneri nin ampisilin direnci (p < 0.01), kloramfenikol direnci (p < 0.01) ve sefalotin direnci (p < 0.01) S. sonnei ye göre istatistiksel olarak anlamlı olacak şekilde daha yüksek bulundu. TMP - SMZ direnci (p = 0.170), tetrasiklin direnci (p = 1.00), streptomisin direnci (p = 0.477) arasında anlamlı fark saptanmadı. Dirençli suşların durumuna göre kliniğimizin hizmet verdiği bölgedeki NTS ve Shigella gastroenteritlerinin ampirik tedavisinde kullanılacak antibiyotiklerin seçimi hakkında iki yılı kapsayan süre için bilgi edinilmiş, ampisilin ve TMP – SMZ nin halen ampirik antibiyotik tedavisinde seçilebileceği, ağır klinik tablolarda kullanılabilecek parenteral antibiyotiklere karşı da direnç olmadığı görülmüştür. Yerel direnç şekillerinin belirlenmesi, yıllar içindeki değişikliklerin saptanması, bölgede çalışan hekimlere bildirilmesi ve tedavi protokollerinin buna göre düzenlenmesi önem taşımaktadır.